Surveillance

Tijdens de recente COVID-19 pandemie is gebleken hoe cruciaal data is in de bestrijding van infectieziekten. Om effectief te kunnen handelen, moeten we kunnen vertrouwen op tijdige en eenduidige gegevens. Daarom is het belangrijk om te streven naar verbetering in de beschikbaarheid en betrouwbaarheid van data, zodat we sneller en adequater kunnen reageren op toekomstige pandemieën.

GGD GHOR Nederland heeft in 2022 de iStrategie gepresenteerd, waarin digitale informatievoorziening en datagestuurd werken een belangrijke rol spelen. Daarnaast komt in het “Versterking infectieziektebestrijding en Pandemische Paraatheid” (VIP) het doel duidelijk naar voren om regionale en landelijke monitoring en surveillance te versterken om zo beter voorbereid te zijn op opkomende infectieziekten en pandemieën. Een belangrijk aspect is het bevorderen van uniformiteit in gegevensverzameling en -analyse. Momenteel werken GGD’en nog vaak op verschillende manieren en tempo’s aan surveillance en monitoring, wat kan leiden tot vertragingen bij het identificeren van (boven)regionale infectieclusters en het nemen van preventieve maatregelen.

Door alle ontwikkelingen en nieuwe mogelijkheden op het gebied van informatievoorziening, surveillance en monitoring, en datagestuurd werken in  infectieziektebestrijding, rijst de vraag hoe we deze ontwikkelingen zo goed mogelijk kunnen laten verlopen. Door het VIP traject krijgen de GGD’en komende jaren de kans om dit in te vullen of verder te ontwikkelen, waarbij afstemming/harmonisatie op (boven)regionaal/landelijk niveau kan bijdragen aan een effectievere en slagvaardigere inrichting van de infectieziektebestrijding. Met dit onderzoek willen we bijdragen aan een meer uniforme en efficiëntere wijze van datagestuurd (samen-)werken door GGD’en en daaropvolgend het verbeteren van de informatievoorziening in de infectieziektebestrijding.

In de komende vier jaar zal Babette van Deursen (promovendus) meerdere studies uitvoeren naar o.a. de validatie van surveillance dashboards, de toegevoegde waarde van datagestuurd werken voor infectieziektebestrijding-professionals en hun ervaring hiermee, en de potentie om data in te zetten als indicator voor het vroegtijdig signaleren van infectieziekten.

Betrokken medewerkers
Dit onderzoek wordt uitgevoerd door Babette van Deursen, promovendus bij AMPHI, infectieziekte-epidemioloog bij GGD regio Utrecht en Regionaal Epidemiologie Consulent regio Utrecht. Het onderzoek wordt vanuit AMPHI begeleid door Aura Timen, Stijn Raven en Ellen van Jaarsveld. Het onderzoek wordt mede mogelijk gemaakt door financiële steun van: Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport vanuit gelden voor het programma ‘Versterking infectieziektebestrijding en pandemische paraatheid GGD’en’ in 2023-2024. De financier was niet betrokken bij het opzetten van de studie, het verzamelen en analyseren van data, het besluit tot publicatie of het schrijven van het manuscript.

Adequate pandemische paraatheid is essentieel,  om goed voorbereid te zijn op de volgende pandemie. Het uiteindelijke doel is de ontwikkeling van een vroegsignaleringssysteem voor een toekomstige pandemie. Voor een vroegsignaleringssysteem zouden meerdere databases gebruikt kunnen worden, zoals huisartsen data, ziekenhuis data, GGD data en ook andere data. Elke database zou een specifiek signaal geven, waarbij meerdere databases elkaar zouden kunnen complementeren. Hierdoor zouden uitbraken sneller gedetecteerd kunnen worden en zouden sneller interventies toegepast kunnen worden binnen de infectieziektebestrijding.

We gaan een studie uitvoeren naar de detectie/signalering van clusters en uitbraken binnen eerstelijnszorgregistraties. Ons doel is om te onderzoeken welke potentiële voorspellers binnen de eerstelijnszorg gerelateerd zijn aan het voorkomen/optreden van clusters en uitbraken van infectieziekten. Hierbij gaan we gebruik maken van data van de Family Medicine Network. Daarnaast willen we ook een studie uitvoeren met opname data van het ziekenhuis om te onderzoeken hoe clusters en uitbraken tijdig gedetecteerd kunnen worden.

Betrokken medewerkers
Dit onderzoek wordt uitgevoerd door Jessica Aguilar Diaz, Epidemioloog GGD Gelderland-Zuid en Junior onderzoeker AMPHI. Het onderzoek wordt vanuit AMPHI begeleid door Ellen van Jaarsveld, Stijn Raven en Aura Timen. Het onderzoek wordt mede mogelijk gemaakt door financiële steun van: Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport vanuit gelden voor het programma ‘Versterking infectieziektebestrijding en pandemische paraatheid GGD’en’ in 2023-2024. De financier was niet betrokken bij het opzetten van de studie, het verzamelen en analyseren van data, het besluit tot publicatie of het schrijven van het manuscript.

Serologisch onderzoek en mazelenuitbraken onder vluchtelingen elders in Europa wijzen op onvoldoende bescherming van asielzoekers tegen mazelen en andere ziektes waartegen gevaccineerd kan worden. Asielzoekerskinderen tot 19 jaar krijgen in Nederland de vaccinaties uit het Rijksvaccinatieprogramma aangeboden. Om na te gaan hoe goed volwassen asielzoekers beschermd zijn, startte in de zomer van 2016 een serologisch onderzoek in drie asielzoekerscentra.

De resultaten van het onderzoek en eventuele beleidsimplicaties voor asielzoekers en statushouders zijn in december 2017 besproken met de betrokken onderzoekers en met medisch adviseurs van het RIVM, de programma manager van het RVP, en vertegenwoordigers van GGD GHOR Nederland.
De seroprevalentie van beschermende antistoffen tegen de RVP ziekten onder de deelnemende asielzoekers is over het algemeen hoog en wijkt niet wezenlijk af van de bescherming onder de Nederlandse bevolking van dezelfde leeftijd (gebaseerd op data uit het PIENTER onderzoek uit 2006/2007). Een beperking van het onderzoek is dat alleen asielzoekers afkomstig uit Syrië, Afghanistan, Iran, Irak en Eritrea in de leeftijdsgroep 18-45 jaar zijn meegenomen en de resultaten daarom niet representatief zijn voor de totale populatie asielzoekers. Echter, in de afgelopen drie jaar kwamen de meeste asielzoekers in de opvang in Nederland uit deze vijf landen. De uitkomsten van het onderzoek geven geen aanleiding voor beleidsaanpassingen, maar wel voor het adviseren en gericht informeren van bepaalde beroepsgroepen over implicaties voor hun werk met asielzoekers en statushouders.

Resultaten
Artikel “Bescherming tegen infectieziekten bij volwassen asielzoekers”
Artikel “Immunity against measles, mumps, rubella, varicella, diphtheria, tetanus, polio, hepatitis A and hepatitis B among adult asylum seekers in the Netherlands”
Artikel “Immuniteit tegen infectieziekten bij asielzoekers”

Betrokken medewerkers
Dit onderzoek is uitgevoerd door M. Curvers, Alma Tostmann, Jeannine Hautvast, W.L.M. Ruijs, H.E. de Melker, F. van der Klis, G. Freidl, I.K. Veldhuijzen

Ondanks vaccinatie tegen kinkhoest is dit een veel voorkomende ziekte in Nederland, die met name een risico vormt voor zuigelingen. Om als GGD tijdig preventieve maatregelen te kunnen nemen is het van belang om een uitbraak van kinkhoest in een zo vroeg mogelijk stadium te detecteren. Echter, er is nooit onderzoek gedaan naar de mogelijkheid om een model te ontwikkelen waarbij een kinkhoest uitbraak in tijd en plaats voorspeld wordt. Daarom is eind 2017 een medewerker van de JADS (samenwerking tussen Tilburg University en TU/e), samen met de 3 Brabantse GGD-en, het RIVM en AMPHI, gestart met de ontwikkeling van een voorspellend model. In dit model wordt gebruik gemaakt van data met gemelde kinkhoestgevallen bij de 3 Brabantse GGD-en tussen 2004 en 2017 in combinatie met Google Trends. Momenteel wordt het model verder geoptimaliseerd en er wordt een tool ontwikkeld om het model in de praktijk van de GGD-en te kunnen gebruiken.

Het onderzoek wordt o.a. gefinancierd vanuit het programmabudget van het project Regionale Ondersteuning van het RIVM en loopt tot eind augustus 2018.

Betrokken medewerkers
Dit onderzoek wordt uitgevoerd door Dympy Mioch (GGD West Brabant), Paulien Tolsma (GGD BZO), Sandra Van Dam (GGD Hart voor Brabant) en Stijn Raven (GGD West Brabant). In samenwerking met een onderzoeker en begeleider van JADS en met ondersteuning van de Academische Werkplaats AMPHI.